·
Genç işçi
: 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişidir.
·
Çocuk
işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini
tamamlamış kişidir.
·
4857
sayılı İş Kanununa göre 14 yaşından 18 yaşına kadar (18 dahil) işçilerin
işe alınmalarından önce iş yeri hekimi işçi sağlığı dispanserleri bunların
bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın SSK sağlık ocağı hükümet veya belediye
hekimlerine muayene ettirilerek işin niteliği ve şartlarına göre
çalışabileceğine dair sağlık raporu alınması gerekmektedir. 18 yaşını doldurana
kadar altı ayda bir kontrol edilmesi gerekmektedir.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi 18 yaşından küçük işçilerin okula devamları ile okuldaki
başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da
yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime
katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirsiniz.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi temel eğitimini tamamlamış
ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş
saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde
sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Çocuk ve genç işçilerin
günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört
saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır. Okula devam eden çocukların
eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en
fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu
dönemlerde çalışma süreleri birinci fıkrada belirtilen çalışma sürelerini
aşamaz.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi 18 yaşından küçük
işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta
tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi 18 yaşından küçük işçilere
verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin
kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve
genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye; bölünerek kullandırılabilir.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi 18 yaşından küçük
işçilerin; çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen, yüz kızartıcı
suçlardan hüküm giymiş olan, işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar.
·
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtilen Ek I-II de çoçuk işçilerin çalışabileceği işler belirtilmiştir. Ek III’te
ise 18 yaş altı işçilerin çalışamayacağı işler belirtilmiştir.
·
Ağır ve
Tehlikeli işler Yönetmeliğinde belirtilen işler dışında kalan işlerde 18
yaşından küçük işçilerin çalıştırılması yasaktır. (bkz.Ağır ve Tehlikeli İşler
Yönetmeliği EK-I)
·
5510
Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 34. maddesine
göre; ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılması
Ölen
sigortalının 33 üncü madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
a) Dul eşine %
50'si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu Kanun kapsamında veya
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi çalışmaları
nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i,
b) Bu Kanun
kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi
çalışmaları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim
görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını
doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık
Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu
anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne
olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan
kızlarının,
her birine %
25'i,
c) (b) bendinde
belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya
sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan
veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya
babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi
bulunmayanların her birine % 50'si,
d) Hak sahibi eş
ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, ana ve babaya çalışmaması ve
gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 25'i oranında; çalışmayan ana ve
babanın 65 yaşın üstünde olması, gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde
ise artan hisseye bakılmaksızın % 25'i,
oranında aylık
bağlanır.
Sigortalı tarafından
evlât edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme
bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları,
bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanır.
Hak sahiplerine
bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemez. Bu
sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı
olarak indirimler yapılır.
·
5510
Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 38.maddesine göre;
Malûllük,
yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık
süresinin başlangıcı; sigortalının, mülga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı
İhtiyarlık Sigortası Kanununa, mülga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Malûliyet,
İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Hakkında Kanuna, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı
Sosyal Sigortalar Kanununa, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve
Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa,
17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa, bu
Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına
Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı
Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa, 506 sayılı Sosyal Sigortalar
Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya bu Kanuna tâbi
olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih olarak kabul edilir. Uluslararası
sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklıdır.
Bu Kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların sigortalılık süresi, 18
yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler
için ödenen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün
sayılarının hesabına dahil edilir.
Aylık ve gelir
bağlama işlemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri, sigortalılığın
başlangıç tarihi ile sigortalının aylık veya gelir bağlanması için yazılı istekte
bulunduğu, aylık veya gelir bağlanması için istekte bulunmayan sigortalılar
için ise ölüm tarihi arasında geçen süredir. 4 üncü maddenin birinci fıkrasının
(c) bendi kapsamındaki sigortalılar bakımından sigortalılık süresi;
sigortalılığın başlangıç tarihi ile 48 inci maddeye göre Kurumun aylık bağlanma
hakkı kazandığına dair yazısı üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayının
alındığı ve ilişiğinin kesildiği ayın son günüdür. Özel kanun hükümleri hariç
olmak üzere yetkili makamın emekliye sevk onayı, talep tarihinden itibaren bir
ayı geçemez.
·
5510
Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 50.maddesine göre;
İsteğe bağlı
sigorta ve şartları
İsteğe bağlı
sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta
kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigortadır.
İsteğe bağlı
sigortalı olabilmek için Türkiye'de yasal olarak ikamet edenlerde;
a) Bu Kanuna
tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı
olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışmak veya son bir
yıl içinde 360 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
b) Kendi
sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
d) İsteğe bağlı
sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak,
şartları aranır.
·
5510
Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 61.maddesine göre;
-Genel
sağlık sigortalılığı başlangıcının tespiti ve tescil işlemleri aşağıdaki
hükümlere göre yürütülür. 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) ve (b)
bentlerinde sayılanlar; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olarak tescil
edildikleri tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ayrıca bir
bildirime gerek olmaksızın tescil edilmiş sayılır.
b) (c) bendinde
sayılanlar; ilgili mevzuatları gereği yeşil kart aldıkları, aylığa hak
kazandıkları, vatansız ve sığınmacı sayıldıkları, korunma, bakım ve
rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaya başladıkları tarihten
itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ilgili kurumların kapsama alınan
tarihten itibaren bir ay içinde verecekleri genel sağlık sigortası giriş
bildirgesi ile tescil edilirler.
c) (d) bendinde
sayılanlar; Türkiye'deki yerleşim
süresinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır
ve bu tarihten itibaren bir ay içinde verecekleri genel sağlık sigortası giriş
bildirgesi ile tescil edilirler.
d) (e) bendinde
sayılanlar, işsizlik ödeneğinden yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren
genel sağlık sigortalısı sayılır ve Türkiye İş Kurumu tarafından işsizlik
ödeneğinin bağlandığı tarihten itibaren bir ay içinde vereceği genel sağlık
sigortası giriş bildirgesi ile tescil edilirler.
e) (f) bendinde
sayılanlar; gelir veya aylıktan yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren
genel sağlık sigortalısı sayılır ve ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın
tescil edilmiş sayılır.
f) (g) bendinde
sayılanlar; diğer bentlere göre genel sağlık sigortalısı olmadıkları tarihten
itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve bu tarihten itibaren bir ay içinde
verecekleri genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile tescil edilirler.
60 ıncı madde gereği genel sağlık
sigortalısı sayılanların çocukları, ana ya da babanın tescil edilmiş olmasına
bakılmaksızın ve ayrıca bir işleme gerek olmaksızın 18 yaşına kadar genel
sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetlerinden
ve diğer haklardan yararlandırılır. 18 yaşından küçük çocuğun ana ve babası da
yok ise 18 yaşına kadar 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (7)
numaralı alt bendi kapsamında primi Devlet tarafından ödenmek üzere genel
sağlık sigortalısı sayılır.
60 ıncı madde
gereği genel sağlık sigortalısı iken durumunda değişiklik olan kişilerden, aynı
maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendine veya (g)
bendi kapsamına giren kişiler durumlarında değişiklik olduğu tarihten itibaren
en geç bir ay içinde 18/6/1992 tarihli ve 3816 sayılı Kanun gereği yeşil kart
veren kuruma başvurmak zorundadır. Bu kişilere yeşil kart verilmemesi halinde değişiklik
olduğu tarihten başlamak üzere (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı
sayılırlar.
Genel sağlık
sigortalılığı, yerleşim yerinin Türkiye olmadığı veya 60 ıncı maddenin üçüncü
fıkrası gereği genel sağlık sigortası kapsamı dışına çıkılan tarihten itibaren
sona erer.
Bu maddede
belirtilen genel sağlık sigortası giriş bildirgesini süresi içinde vermeyenler
hakkında 102 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre idarî para cezası
uygulanır.
Genel sağlık
sigortası giriş bildirgesinin içerik ve şekli ile bu maddenin uygulanmasına
ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
